Τον Οκτώβριο του 1941, λίγους μήνες μετά τη γερμανική εισβολή και κατοχή της χώρας, οι κάτοικοι των Άνω και Κάτω Κερδυλλίων βρέθηκαν στο επίκεντρο της ναζιστικής βαρβαρότητας. Τα χωριά τους, που είχαν ήδη αναπτύξει έντονη αντιστασιακή δράση, στοχοποιήθηκαν από τις γερμανικές αρχές κατοχής, οι οποίες, με τη συνεργασία Ελλήνων δοσίλογων, επιχείρησαν να κάμψουν κάθε πνεύμα ελευθερίας και αντίστασης στην περιοχή.
Στις 17
Οκτωβρίου 1941, δύο λόχοι Σκαπανέων της Βέρμαχτ, δύναμης περίπου 250
ανδρών, εισέβαλαν στα Κερδύλλια. Στη θέση «Αλώνια» εκτέλεσαν όλους τους άνδρες
του χωριού, ηλικίας 16 έως 60 ετών. Εγκλώβισαν τα γυναικόπαιδα στο σχολείο, πυρπόλησαν
αφού πρώτα λεηλάτησαν τα σπίτια και εξαφάνισαν το χωριό. Οι νεκροί
ξεπέρασαν τους 220 — η πρώτη μαζική εκτέλεση άμαχου πληθυσμού στην
ηπειρωτική Ελλάδα, ένα έγκλημα που έμεινε ατιμώρητο.
Τα Κερδύλλια δεν
ξανακατοικήθηκαν. Από τους επιζήσαντες ιδρύθηκε το 1955 το χωριό Νέα Κερδύλλια.
Το 1998, η Πολιτεία αναγνώρισε και επίσημα τον τόπο ως μαρτυρικό. Η μνήμη των
ανθρώπων που χάθηκαν εκεί, συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς για τον αγώνα κατά
του φασισμού και του ναζισμού, για τη διεκδίκηση της ιστορικής αλήθειας και της
δικαίωσης των θυμάτων.
Ως Δήμαρχος
Διστόμου – Αράχωβας – Αντίκυρας, ως Αντιπρόεδρος του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων
και Χωριών της περιόδου 1940–1945, αλλά και ως μέλος του Εθνικού Συμβουλίου
Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, καταθέτω στέφανο τιμής
στη μνήμη των εκτελεσμένων και απευθύνω μήνυμα στον Δήμαρχο Αμφίπολης, κ.
Στέργιο Φραστανλή:
Όσα χρόνια κι αν
περάσουν, όσοι διέπραξαν εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας πρέπει να πληρώσουν!
Με τιμή,
Ο Δήμαρχος Διστόμου
Αράχωβας Αντίκυρας
Ιωάννης Σταθάς
