Η «Μάχη της Πύλης», μεταξύ 16 και 18 Οκτωβρίου 1943, χαρακτηρίστηκε από γενναίο αγώνα των ανταρτών του ΕΛΑΣ και των κατοίκων των Δερβενοχωρίων, που προσπάθησαν να αναχαιτίσουν τις γερμανικές δυνάμεις.
Οι κατοχικές
δυνάμεις εισέβαλαν στην Πύλη με πρωτοφανή αγριότητα. Εκτέλεσαν όσους
άμαχους, ανήμπορους ή τραυματίες δεν είχαν προλάβει να διαφύγουν και πυρπόλησαν
σπίτια, αποθήκες και εκκλησίες. Λίγες ημέρες αργότερα, οι Γερμανοί πυρπόλησαν
και τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής – Σκούρτα, Στεφάνη και Πάνακτο –
συνεχίζοντας την πολιτική του τρόμου και της εκδίκησης απέναντι στον άμαχο
πληθυσμό. Οι κάτοικοι, κυνηγημένοι, αναζήτησαν καταφύγιο στα βουνά και σε γύρω
περιοχές, πολλοί χωρίς ποτέ να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Η καταστροφή των
Δερβενοχωρίων χαράχτηκε έτσι στη συλλογική μνήμη ως ακόμη ένα μαρτυρικό
κεφάλαιο της Κατοχής.
Οι πράξεις αυτές
δεν ήταν μεμονωμένες. Ήταν μέρος μιας μεθοδικής στρατηγικής εκφοβισμού, που
όμως είχε το αντίθετο αποτέλεσμα: ενίσχυσε την ενότητα, την πίστη και την
αποφασιστικότητα του λαού μας να αντισταθεί στη βαρβαρότητα και να υπερασπιστεί
την ελευθερία του. Η μνήμη των θυμάτων μάς υπενθυμίζει ότι ο φασισμός και ο
ναζισμός δεν ηττήθηκαν οριστικά — η πάλη εναντίον τους είναι διαρκής και
επίκαιρη.
Ως απόγονος
Θυμάτων, ως Δήμαρχος Διστόμου – Αράχωβας – Αντίκυρας, ως Αντιπρόεδρος του
Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της περιόδου 1940–1945, αλλά και ως μέλος
του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα,
απευθύνω ένα μήνυμα στον Δήμαρχο Τανάγρας, κ. Βασίλη Περγάλια:
Όσα χρόνια κι αν
περάσουν, όσοι διέπραξαν εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας πρέπει να πληρώσουν!
Με τιμή,
Ο Δήμαρχος Διστόμου
Αράχωβας Αντίκυρας
Ιωάννης Σταθάς
